roni-s - Historija E Kompjuterit

HISTORIA E KOMPJUTERIT

Kompjuteri s’është gjë tjetër veçse një makinë llogaritëse e sofistikuar. Zanafillën e saj historia e makinave llogaritëse e ka kohë më parë. Si datë fillimi të shpikjes së kompjuterave mund të përmendim vitin 1673. Në këtë vit matematikani i njohur Leibnic i shtyrë nga nevojat e atëhershme ushtarake arriti të ndërtojë një makinë të sofistikuar për atë kohë që u quajt arifmometër. Arifmometri ishte një makinë mekanike që bënte të mundur kryerjen e katër veprimeve bazë të matematikës dhe u përdor në shekullin XIX në fushën e artilerisë për llogaritjet balistike. Do të duheshin shumë vite e përpjekje për t’ju afruar koncepteve të sotme të kompjuterit dhe për të ndërtuar një makinë të tillë elektronike si ajo që përdorim ne sot.Ja disa data që meritojnë të përmenden në këtë vrapim të shpejtë nëpër këtë rrugë të gjatë.

Vitet 1940-‘50.

Kostoja e kompjuterave dhe përmasat e tyre ishin gjigante. Komjuteri kushtonte dhjetëra mijëra dollarë dhe zinte volumin e dhomave të tëra të mbushura me pajisje elektrike e mekanike. Perveç kësaj duheshin një numër i madh njerëzish të kualifikuar për vënien në përdorim, mirëmbajtjen e remontin e tij.

Viti 1949

Në këtë vit u shpik tranzistori i parë. Kjo pajisje zëvendësoi llampat elektronike në dy drejtime. Së pari përmasat dhe qëndrueshmëria në punë e tranzistorit zvogëluan shumë përmasat e kompjuterave. Së dyti, konsumi i energjisë është dhjetra herë më i vogël. Kjo bëri
të mundur uljen e kostove dhe hapjen e perspektivave të reja në vazhdim.

Viti 1960

Deri në këtë vit çdo tranzistor prodhohej e montohej në skemën elektronike më vete. Kjo kerkonte një punë të madhe, (mikroprocesori ose truri i kompjuterit të sotëm përmban deri ne 5 milionë tranzistorë). Në këtë vit u shpikën skemat integrale që lehtësuan
prodhimin e kompjuterave. Prodhimi i qarqeve të integruar të cilët përmbajnë në vetvete mijëra e miliona tranzistorë, jo vetëm zvogëloi si përmasat e paisjes ashtu edhe konsumin e energjisë, por i
dha një hov të madh teknologjisë së zhvillimit të paisjeve të ndryshme duke bërë të mundur
komandimin e shumë proçeseve teknologjike. Ky vit shënon datëlindjen e minikompjuterit të parë.
Ai kishte përmasat e një frigoriferi dhe kushtonte 20 mijë $.

Viti 1970

Firma e re INTEL nxorri në shitje kompjuterin e parë të ndërtuar në bazë të skemave integrale. Gjithashtu në këtë vit po prej saj dolën në treg skemat e integruara të kujtesave, (të cilat u dhanë mundësi përdoruesve të përmirësojnë të dhënat e kompjuterave të tyre në kushte jo industriale). Viti 1970 shënon datën në të cilën inxhinieri Hoff po i firmës INTEL (firmë e cila në kohën tonë është prodhuesja më e madhe e mikroproçesorëve për PC), ndërtoi një skemë tëintegruar e cila për nga vetitë i ngjante trurit (CPU) të kompjuterave të mëdhenj. Ky ishte proçesori i
parë me emrin INTEL-4004.

Viti 1975

Me kalimin e viteve me radhë dolën proçesorët INTEL-8008, INTEL-8080 të cilët ishin më të shpejtë e më të fuqishëm. Viti ’75 nxorri në treg kompjuterin e parë
komercial Altair 8800, me proçesor INTEL-8080, i cili kushtonte rreth 5000 $ pa ekran dhe pa tastjerë, me memorje 256 Kb. Që muajt e parë u shiten disa mijëra ekzemplarë. Njerëzit i blenin Altair 8800, i pajisnin me ekrane, tastjera e blloqe shtesë kujtese. Në fund të vitit 1975 Bill Gates (krijuesi i famshëm i Microsoft) i sapo dalë nga dyert e universitetit shpiku gjuhën BASIC që lehtësonte komunikimin e njeriut me kompjuterin. Paralelisht dolën programe ndihmëse që krijonin lehtësira në shkrimin e teksteve (WordStar), përpunimin e të dhënave financiare (VisiCalc) etj.

Viti 1981

Doli ne treg IBM PC (PC-Personal Computer) i parë. Falë lirisë që i dha kjo firme departamentit të PC për të punuar me blloqe të firmave e prodhimeve të tjera. Një faktor tjetër që ndihmoi në zhvillimin e shpejtë të kompjuterave IBM PC ishte mungesa e sekretit dhe mënyra e ndërtimit të tyre. Çdo përdorues me fantazi mund të ndërtonte një pjesë të përmirësuar
të kompjuterit dhe ta vendoste atë direkt në skemën mëmë pa patur asnjë vështirësi (nga mënyra e ndërtimit me blloqe e kompjuterit.)

NE DITET TONA

Në kohën e sotme falë zhvillimit të vrullshëm të
elektronikës, komjuterat kane ndryshuar shumë nga ato të disa viteve më parë dhe vazhdojnë të ndryshojnë. Sot kompjuterat janë të pajisur me mikroprocesorë të shpejtë, kujtesa të mëdha e pajisje

PJESET KRYSESORE TE KOMPJUTERIT

Kompjuteri eshte nje pajisje elektronike , e afte te perserite ne menyre automatike vargje teper te gjata veprimesh (nga me te nderlikuarat) per informacione nga me te shumellojshmet , sipas planifikimit (programimit) qe i eshte bere paraprakisht nga njeriu.

Nese ne veshtrimin e pare kompjuteri duket si nje ``kuti mekanike``e lidhur me nje monitor dhe nje tastiere , teknikisht ai eshte i perbere nga dy pjese kryesore:

-Sistemi elektronik , me te gjithe perberesit e tij fizike dhe qe ne gjuhen e perditshme emertohet harduer (hardware)

-Programet , instruksionet dhe komandat , te cilat drejtojne punen e komjuterit per zgjidhjen e detyrave te ndryshme dhe qe ne gjuhen e perditeshme ermetohen softuer (software).

Por kjo makine e persosur vihet ne shfrytezimim nga njerezit te cilet formojne elementin kryesore te dipolot njeri-kompjuter.Ky element zakonisht emertohet Laifuer )liveware , life jete).
Per shfrytezimin dhe mirembajtjen e sistemeve kompjuterike , programautoret dhe operatoret duhet te jene specialiste dhe te keni kualifikim te larte , sipas detyres.Por kompjuteret personal (pc) dhe sistemet e programeve , me te cilet ata sot jane pajisur , krijojne mundesi qe edhe njerez te zakonshem te punojne me lehtesi per zgjudhjen e detyrave te thjeshta , per shfrytezimin e internetit etj.
Madje , edhe femijet kane lodrat e tyre ne kompjuter dhe kane mundesi te zgjidhin detyra sipas moshes dhe nivelit shkollor.E gjithe kjo behet e mundur saje te programeve kompleksete hartuara nga konstruktoret , qe lehtesojne komunikimin ndermjet njeriut dhe makines

1.Njesia qendrore perpunuese , qe zakonisht duhet edhe procesori qendror (perpunuesi qendror) , kryen te gjitha veprimet matematike dhe logjike , sipas instruksioneve dhe komandave qe jane dhene.Ne njesine qendrore perpunuese ruhet perkohesisht edhe te dhenat e perpunuara.

Njesia qendrore perpunuese perbehet nga :

a)Nyja aritmetiko-logjike , qe kryen veprimet matematike dhe logjike me te dhenat e futura ne kompjuter.
b)Nyja komanduese , qe lp,amdpm ve[ro,et e te gjithave njesive te kompjuterit.
c)Kujtesa e punes , ne te cilen ruhen perkohesisht te dhenat qe jane perpunuar nga njesia aritmetiko-logjike.Kjo kujtese ne gjuhen teknike emertohet Ram (Random access memory - Kujtese me hyrje te rastit)

Ram mund te krahasohet me nje dollap te ndare ne kuti te vogla , ku secila nga keto kuti permban nje shenje (karakter) qe mund te jete numer , shkronje shenje veprimeve matematike , shenje pikesime etj. Nje nga keto ``kuti`` eshte nje bajt (byte)
Te tri keto nyja komunikojne me njera-tjetren duke forumuar nje njesi te madhe te vetme , si edhe me njesita e tjera te kompjuterit.
Keshtu ne njesine qendrore ndodhet trupi i nje kompjuteri i perbere nga nyjra artmetiko-logjike dhe nyja komanduese , i cili quhet edhenjesi qendrore perpunuese (central procesing Unit , CPU).Kjo njesi lexon dhe zbaton instruksionet e programeve , kryen llogaritje matematike dhe ben veprime logjike , duke marre edhe vendimet perkatese.Ajo kontrollon edhe perfundimet e veprimeve te kryera.Kjo njesi i dergon ne kujtese informacionet e perpunuara.

Elementi kryesore i CPU-se eshte perpunuesi (procesori). Ne kompjutere personal , ky element quhet mikroprocesor.
Mikroprocesorei eshte nje qart i integruar i perbere nga transistore dhe element te tjera elektronike te mentuara sipas nje skeme te caktuar.

Ne mikroprocesoret e kompjuterave te prodhuar ne fundin e 70 ishin te muntuar 29 000 transistore kurse ne mikroprocesoret e kompjuterave te prodhuar te 95 jane montuar 5 500 000 transistore dhe gjithcka ne nje siperfaqe disa centimtrasl katrore.

Tipi i njesise qendrore perpunuese percakton kapacitetin perpunues te kompjuterit dhe shpejtesine me te cilen ai kryen veprimet.

Mikroprocesoret klasifikohen nga sasia e informacionit elementar qe perpunoi njeheresh me nje veprim te vetem si dhe nga shpejtesia me te cilen kryehen keto veprime.
Sot prodhohen mikroprocesore dhe procesore qe kryejne disa dhjetra milion instruksione ne sekonde.

Jane ndertuar mikroprocesore 8 , 16 , 32 dhe 64 byte.Mikroprocesoret 8 bite mund te beje veprime informacione ,qe shprehen ne 8 byte kurse mikroprocesorei 16 byte kryen veprime me informacione qe shprehen ne 16 byte(psh numra nga 1 deri ne 65 536) . Pra mikroprocesoret 8 byte duhet te beje disa veprime per te kryer punen qe mikroprocesori 16 byte kryen me nje veprim te vetem.

Mikroprocesoret 32 dhe 64 byte jane shume e shume me te fuqishem se microprocesoret qe permendem.
Shpejtesia me te cilin kompjuteri kryen veprimet , percaktohet nga frekuenca e impulseve elektronike , qe qarkullojne neper procesore , i cili quhet ndryshe edhe frekuenca e punes dhe matet me MegaHerc (MHz)

Pajisje hyrese : jane elemente lidhesenermejet komljuterit dhe njeriut.Ato sherbejne per futjen ne njesine qendrore te te dhenave qe do te perpunohen , instruksioneve dhe komandave te ndryshme.

Si pajisje hyrese sherben tastiera dhe ne shumicen e rasteve edhe `miu` (mouse).Edhe disa lloje pajisjesh te tjera si psh , disketa magnetike , disku optik peroren ne futjen e informacioneve ne kupjuter.

Tastiera : ka pamje te ngashme me pjesen e perparme te makines se shkrimit.Duke shtypur tastet , futen ne njesine qendrore te dhenat dhe komandat , te cilat shfaqen ne ekran.Kjo krijon mundesine qe te dhenat te kontrollohen perpara se te kalohen ne kujtesen e kompjuterit.
Ekrani sherben per per afishimin e te dhenave ose komandave si edhe te perfundimeve te perpunimit.Ne kete menyre ekrani sherben per realizimin e dialogut kompjuter-njeri.Afishimet mund te jene shifrore ose grafike/
Pajisja e vogel , i ashtuquajturi ``miu`` , ndihmon ne lehtesimin e komunikimit ndermjet njeriut dhe makines.
Krahas pajisjeve te mesiperme standarte , sot perdoren edhe pajisje te tjera hyrese te informacionit.
Gjithnje e me shume po perdoret ``skaneri`` i cili kap vizatimet , fotografi e dokumente te tjera dhe i regjistron ne kompjuter per perpunim te metejshem.Ne ngjashmeri me fotokopjuesin , skaneri ne vend qe te riprodhoje dokumentin , e shnderron ne informacion ne trajte binare , e cila regjistrohet ne kompjuter.
Ne disa lloje kompjuteresh , si psh ne kompjuteret qe perdoren ne arkat e dyqanave perdoren lexuesit optike , te cilet lexojne kodet e mallrave te shtypura etiketat.
Kompjuteri regjistron automatikisht cmimet dhe llogarit shumen qe duhet te paguhet.
Lexuesit optike perdoren edhe ne kompjuterat qe sherbejne per leximin e dokumenteve te shifruara etj.Keto pajisje punojne mbi bazen e intesitetit te drites se pasqyruar nga objekti qe lexohet , kur te bie rrezja lazer

PAISJET HYRSE DHE DALSE

PAISJET HYRSE

Pajisjet e daljes , Kapitulli III :

(vazhdimi i pjeses se II.. )

Pajisjet e daljes : sherbejne oer te paraqitjen e perfundimeve te perftuara si dhe per te treguar ecurine e perdorur ne perpunimin e te dhenave.
Krahas ekranit ne pajisjet e daljes eshte edhe makina e shtypit(printeri) , e cila kryen shtypjen ne leter te informacionee.

Makina e shtypit mund te jete mekanike , por edhe e modernizuar qe e hedh drejtperdrejt bojen mbi leter.Ky proces mund te behet duke e shperndare bojen me pika te vogla ose duke e shperndara me ndihmen e rrezeve lazer.(printer lazer)

Nese para disa vitesh printeret kufizoheshin vetem ne shtypjen e shkronjave , shifrave ose vizatimeve , sot teknologjia eshte persosur ne ate shkalle qe nepermjet printereve perftohen fotografi te cilesise se larte.
Nje lloje i vecante printeri eshte edhe ``vizatuesi`` (plotter) qe perdoret per realizimin e vizatimeve tekniko-inxhinierike me siperfaqe te medha.

Per daljen e informacioneve nga kompjuteri perdoren edhe disa lloje kujtesave te hasgtne si ; disketa magnetike , disku optik CD etj.

Por nese informacionet qe dalin nga shpypja ne printer jane te lexueshme nga neria , disketat etj perdoren per te kaluar informacionet nga nje kompjuter ne tjetrin.

Kujtesa e jashtme

Kujtesa e jashtme , Kapitulli IV :

(vazhdimi i pjeses se III...)

Kujtesat e jashtme : pajisje , ne te cilat ruhen per nje kohe te gjate informacionet si edhe sistemet e programeve.

Zakonisht , kujtesat e jashtme perbehen nga disqe magnetike ose optike si dhe nga shiritat magnetike.

Disketat : jane diskqe plastike te perkulshme (floppy disc) , te veshura me ``boje`` magnetike (si shiritat e magnetofonit) , ku informaconet ``shkruhen ne forme rrethore (si te pllakat e magnetofonit) ne menyre magnetike ashtu si regjistrohet zeri te magnetofoni.

Disqet : , ndryshe nga disketat jane prodhur me material te forte te paperkulshem dhe prandaj quhen edhe ``disqe te ngurta`` (Hard Disk). Per tu mbrojtur nga pluhuri disqet e ngurta mbyllen hermetikisht dhe montohen ne brendesi te njesise qendrore.
Keto cilesi kane lejuar teknologhine te prodhoje disqe te ngurta me kapacitete me te medha se disketat qe jane te ``hapura `` dhe te ``levizshme``.

Disqet optike (CD) : jane te ngjashme me disketat , por shkrimi edhe leximi ne to behet me rreze lazer (si edhe ne cs muzikore)

Pershkrimi :

Disketat kane kapacitet mbajtates te informacionit te vogel qe arrin ne 1400 000 shkronja (1.1 MB).Disqet e ngurta kane kapacitete qe arrjne deri ne disa miliarda shkronja (disa giga byte GB ) jane shume me te shpejta dhe me te qendrueshme .Keto cilesi e bejne diskun e ngurte ``berthamen`` e kujteses se jashtme te nje kompjuteri.

Nje CD mund te mbaje deri ne 650 000 000 shkronja (650 MB) dhe shpejtesia me cilen ai mund te punojne eshte shume me e vogel nga shpejtesia e disqeve te ngurta.
Por , shkrimi optik ne nje Cd eshte shume me i qendrueshem se shkrimi i magnetik prandaj sot CD perdoren gjithnje e me shume , duke zevendesuar disktetat e vogla te brishta.

NDERTIMI I PC

Kompjuteri eshe i ndertuar nga pamja e jashtme me nje Mask ta quajm metalike,E cila i mbron paisjet e brendshme ose per ndryshe paisje Hardwerike si CD ROM,HDD,DISKUN,PowerSupply/FURNIZUESIN E RRYMES etj etj. Pjesa e cila i jep kompjuterit tuaj rrym,dhe qe jua mundson qe paisjet tjera te punojn eshte PowerSupply apo per ndryshe funrizuesi i rrymes i cili duket keshtu:

Kjo paisje perbehet nga disa tela me ngjyra Verdh qe ka +12 V Kalter qe ka -12V Portokalli qe ka +3.3V Kuqe qe ka +5V Bardh qe ka -5V Dhe zez qe ka 0V

Me an te ketyre telave ju i lidhni paisjet e juaja ne kompjuter dhe ju furnizohen me rrym siq eshte HDD,DISKETA,CD ROOM etj. KUJDESË:Kurr mos e qelni per brenda kete paisje sepse mund te demtohet dhe eshte shum e rrezikshme sepse mund te ju kap rryma edhe pse eshte e ndalur.Ate mund ta bejm vetem ne apo dikush tjeter qe eshte ingjinjer i IT. ====================================================== Kabullat te cilat permendem me lart quhen kabulla SATA te cilat japin rrym paisjeve. Pra ato kabulla qe japin rrym quhen SATA Nje shembull i till duket keshtu.

Por kemi edhe disa kabulla tjera te cilat quhen PATA te cilat shkembejn informatat/DATA ndermjet PAISJES p.sh HDD dhe pllakes OM. Pra keto e kan per detyr vetem marrje-dergim informatave. Keto kabulla ne fjal duken ne ket menyr:[/B] pczone ====================================================== Piasjet tjera qe jan ne Motherbord/Pllaken OM jan RAM MEMORJET,HDD,CD ROM,CPU,DISKETA,BATERIA E BIOSIT,DISA LLOJ QIPASH TJER.etj etj.

Po vazhdojm me RAM.

Kemi disa looj ram memorje si:DDR.SDRe shum tjera,po ato dyja jan me te perdorura. Nje ram duket keshtu:

pczone ====================================================== Hard Disk/Disku i ngurt.

Kjo paisje eshte paisje e rendsishme dhe qe na duhet me se shumti. Kjo ka per detyr mbajtjen,ruajten e dosjeve dhe Fileve te ndryshme te cilat deshirojm ne. Por ne te instalohet edhe WINDOWSI Nje disk i till duket keshtu:

pczone ====================================================== CD ROM ka per detyr LEXIMIN e muzikave,apo DAT te ndryshme qe jan aty,dhe prej CD vendoset ne PC.Ma shum skom qka me sqaru sepse e dini te gjith . Nje CD ROM duket keshtu:

======= ======================================= CPU eshte njera nder pjeset me kryesore e kompjuterit tuaj,ajo eshte KOKA e kompjuterit,gjo punim ne kompjuter,gjo llogaritje,transferim etj i kryen kjo.Kompjuteri juaj punon vetem prej dy numrave 0 dhe 1.Po te kishim mundesi ta shikonim kompjuterin se si punon,e tera qe kishim par kishte me qen vetem numra 0 dhe 1 edhe azgje tjeter. Nje CPU ose qe quhet Central Processing Unit. Ajo duket ne ket menyr:[/B]

======================================================

DISKETA eshe pjes fizike tjeter e kompjuterit e cila kohet e fundit nuk eshte duke u perdorur as pak,kshtu qe te gjith e dim si duket,skemi nevoj me fol shum rreth saj sepse nuk eshte duke u perdorur.

disketa duket keshtu

=====================================================

Bateria e BIOSIT. Kjo pjes ka te bej me biosin,pra informatat qe gjenden ne bios. Bios(Basic Input/output System)Pra ka per detyr te i mbaj mend paisjet hyrse dhe dalse qe kemi ne kompjuter. Veretje:Ju kisha lutur qe me BIOS mos te luani shum sepse mund te keni probleme serioze. Edhe kur jeni duke ber UPDATE te keni kujdes mos te ju ndalet rryma,sepse gjat berjes UPDATE file qe i ka BIOSI tani per tani shkojn duke u fshir dhe duke u vendosur te rejt. ANDAJ KUJDESË Kjo bateri ne fjal duket keshtu ====================================================== Harrova ti ceku edhe disa paisje tjera qe jan te ingeruara dhe ka qe jan jo te ingruara pra te levizshme,dhe te cilat mund te ndrrohen. Ato jan Kartleja e ZERIT,Grafikes dhe NIC kartelja/Kartelja e Rrjetit